Fotografija Dragutina Matića, ratnog izviđača poznatog pod nadimkom Oko sokolovo, postala je jedna od najpoznatijih fotografija iz Prvog svetskog rata. Skoro 50 godina posle rata, Dragutin je živeo ne znajući da je njegov lik svetski poznat kao simbol herojstva jednog malog naroda, a u slavi je uživao nešto manje od pet godina, do smrti 1970.
Dragutin Matić rođen je u selu Kaletinac na obroncima Suve planine 10. januara 1888. godina. On je bio najmlađi od šestoro dece Peše i Nevene Matić koji su dosta rano umrli, pa je tako brigu o deci preuzeo najstariji brat Đorđe. Dragutin nije išao u školu, ali je znao da čita i piše. Do 1910. godine, kad je otišao na odsluženje vojnog roka, već je bio oženjen Krunom Ranđelović i imao četvoro dece i često je odlazio u pečalbu kao građevinski radnik.
Godine 1910. odlazi u Beograd gde je služio vojni rok. Kako je njegova porodica gajila konje, Dragutin je bio spretan jahač, pa je tako regrutovan kao konjanik, a kasnije je prekomandovan u pešadiju. Prvi balkanski rat ga zatiče na služenju vojnog roka, zatim i Drugi balkanski rat, a posle toga je izbio Prvi svetski rat i prelazak preko Albanije i u sva tri se Dragutin isticao svojom hrabrošću. Njegov najmlađi sin Blagoje Matić, koji je napisao knjigu Moj otac – Oko sokolovo ovako je zabeležio očevo svedočenje o ratovima koji su se nizali jedan za drugim: Završimo sa Turcima loše-crno, prođe Kumanovska, prođe Bitoljska bitka. Čekam civilno odelo. Ali, opet ratna truba: rat sa Bugarima. I njih sredimo. Opet bez civilnog odela. Dolazi Prvi svetski rat – Cer, Kolubara, Albanija, Krf, Solun, Kajmakčalan…
Milunka Savić: najodlikovanija žena u istoriji ratovanja
Čitavih devet godina Oko sokolovo proveo je ratujući. Kada se 1919. konačno vratio u svoje selo, vratio se i svakodnevnim poslovima – podizanje porodice, zemlja, stoka, povremeni odlasci u pečalbu itd. Godinu dana kasnije rađa mu se i peto dete, sin Blagoje. Dragutin je bio izuzetno cenjen u svojoj sredini, pa je tako biran i za opštinskog odbornika. Njegovim zalaganjem u Kaletincu je tridesetih godina izgrađen vodovod koji se koristi i dan-danas.
>>Slavka Tomić: zaboravljena heroina Prvog svetskog rata
U međuvremenu, njegova slika je putovala po svetu, objavljena je u mnogim publikacijama, obilazila galerije, a da on toga nije bio ni svestan. Sećao se jednog ratnog fotografa koji se motao oko njih u Prvom svetskom ratu, a kog su prozvali Rušnjak zbog ruskog imena. Reč je o Rusu Samsonu Černovom, autoru najpoznatijih fotografija srpske vojske, koji je kasnije te fotografije izlagao po mnogim svetskim metropolama. Dok je Dragutin orao njivu u Kaletincu, njegov lik je stigao i do Japana, pa je tako jedan japanski psiholog sačinio studiju o psihofizičkoj napregnutosti ovog ratnika iz čijeg pogleda je video kako nepismeni srpski seljak hoće da prodre u tajne velikog manevra neprijatelja i o tome obavesti svoju komandu. Dragutin Matić je za ovu fotografiju saznao tek 1965. godine kada je izdata gramofonska ploča Marš na Drinu, a njegovi saborci su ga odmah prepoznali.
>>Prve žene u društveno-kulturnom životu Srbije
Nažalost, brojna odlikovanja Dragutina Matića nisu sačuvana. Kada je počeo Drugi svetski rat, njegova supruga, svedok brojnih bugarskih zločina u tom kraju, spakovala je ordenje i neke dokumente u kutiju i zakopala ih u pesak pored obližnje reke, plašeći se da joj porodica zbog njih ne nastrada. Posle rata kutija je zauvek nestala, zajedno sa dokazima o neustrašivosti Oka sokolovog. Slavni junak Dragutin Matić umro je u rodnom Kaletincu 1. januara 1970. godine, 10 dana pre svog 82. rođendana. Za sobom je ostavio petoro dece, više od dvadesetoro unučadi i praunučadi kao i jednu fotografiju, simbol herojstva i nepobedivosti jednog malog naroda.
